ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ: ਜੀਵਨ ਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ | Guru Nanak Dev Ji: Life and Teachings
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਸਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1469 ਨੂੰ ਰਾਈ ਭੋਈ ਦੀ ਤਲਵੰਡੀ (ਹੁਣ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਕਾਲੂ ਮੀhta ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਂ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਅਸਾਧਾਰਣ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਨ।
Guru Nanak Dev Ji was the first Guru of the Sikh faith and is considered the founder of Sikhism. He was born on April 15, 1469, in Rai Bhoi Ki Talwandi (now Nankana Sahib, Pakistan). His father’s name was Mehta Kalu, and his mother’s name was Tripta. From an early age, Guru Nanak Dev Ji exhibited extraordinary intelligence and spiritual power.
ਬਚਪਨ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ | Childhood and Education
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੁੱਧੀਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰੁਚੀ ਸਾਫ ਝਲਕਦੀ ਸੀ। ਉਹਨਾ ਨੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੌਂਕ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਤਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
From a young age, Guru Nanak Dev Ji’s intelligence and religious inclination were evident. He began his education at a very young age and studied various religious texts. He had a keen interest in reading and often pondered over different religious and philosophical principles.
ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਯਾਤਰਾ | Spiritual Journeys
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਸਤਾ, ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਮਾਲਿਆ, ਮੱਕਾ-ਮਦੀਨਾ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਬਨਾਰਸ ਜਿਵੇਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈ ਅਤੇ ਨੇਕੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।
Guru Nanak Dev Ji undertook many journeys in his lifetime, spreading messages of unity, love, and equality. He traveled to religious places such as the Himalayas, Mecca-Medina, Haridwar, and Banaras. He inspired people to walk the path of truth and righteousness.
ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਤੇ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ | Mool Mantra and Japji Sahib
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਮੂਲ ਮੰਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਿੱਖੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਤਰ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਮੌਲਿਕ ਤਤਵ ਸਿੱਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਵਿਚਾਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਹੈ।
Guru Nanak Dev Ji’s most significant contribution to Sikhism is the Mool Mantra, considered the foundation of the Sikh faith. This mantra succinctly presents the fundamental principles of Sikhism. His composition, Japji Sahib, is a central text in Sikhism, outlining his spiritual thoughts and teachings.
ਉਪਦੇਸ਼ | Teachings
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤ ਦਿੱਤੇ:
1. ਨਾਮ ਜਪੋ – ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਮ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰੋ।
2. ਕਿਰਤ ਕਰੋ – ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ੀ ਕਮਾਓ।
3. ਵੰਡ ਛਕੋ – ਆਪਣੇ ਨਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਕੇ ਖਾਓ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੋ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਧਾਰਮਿਕ ਪਖੰਡ, ਅਤੇ ਜਾਤ-ਪਾਤ ਦੇ ਭੇਦਭਾਵ ਦਾ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸੱਦਾ ਸੀ ਕਿ ਹਰੇਕ ਮਨੁੱਖ ਇੱਕੋ ਰੱਬ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਬਰਾਬਰ ਹਨ।
Guru Nanak Dev Ji provided three key principles:
1. Naam Japo – Meditate on God’s name.
2. Kirat Karo – Earn an honest living through hard work.
3. Vand Chakko – Share with others and help those in need.
He condemned superstition, religious hypocrisy, and the caste system while promoting equality. His message was that all human beings are creations of the same God and are therefore equal.
ਅੰਤਿਮ ਦਿਨ | Final Days
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ 22 ਸਿਤੰਬਰ 1539 ਨੂੰ ਕਰਤਾਰਪੁਰ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿਖੇ ਜੋਤਿ ਜੋਤ ਸਮਾਣ ਕਰ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆਤਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਆਤਮਿਕ ਜਾਗਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੰਨਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿੱਧਾਂਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸਰਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
Guru Nanak Dev Ji passed away on September 22, 1539, in Kartarpur (now in Pakistan). His followers viewed his death as a spiritual awakening. His teachings and principles continue to form the core of the Sikh faith and are followed worldwide.
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼ | Conclusion
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰਫ ਧਾਰਮਿਕ ਪਹਲੂ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਮਾਜਕ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰੀ, ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸਮਰਸਤਾ ਦੇ ਸੁੱਦੇ ਦਿੱਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸਾਡੇ ਲਈ ਅੱਜ ਵੀ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚਾਈ, ਨੇਕੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਅਸਾਂ ਸਾਰੇ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
Guru Nanak Dev Ji’s teachings encompass not only religious aspects but also social and moral values. He promoted equality, love, and unity within society. His teachings remain relevant today, inspiring us to walk the path of truth, righteousness, and hard work. Guru Nanak Dev Ji’s teachings are a source of inspiration for all and provide direction to our lives.
